"Dansen"

De eerste dagen in een nieuw land zijn vaak de leukste: je weet nog niet precies hoe het eraan toe gaat en hoe de omgangsvormen en gebruiken zijn. Vooral in een land als Uzbekistan zijn die eerste dagen interessant, want het totalitaire regime van het land heeft nogal wat gevolgen voor het reizen. Ik had mij uiteraard uitgebreid ingelezen en voorbereid, maar het is toch afwachten hoe het er in het echt aan toe gaat. En dat was in dit geval nogal anders dan ik had verwacht...
Vóór vertrek had ik al gedoe met Korean Air, omdat ze mij eigenlijk het vliegtuig niet in wilde laten gaan, omdat ik geen vlucht had het land uit (omdat ik over land de grens overga). Vlak voor het landen in Uzbekistan nam de spanning toe. En niet alleen bij mij, ook bij mijn Japanse buurvrouw die ook de nodige ellende verwachtte.
Het lijkt misschien dat ik naar een climax toe werk, het tegendeel is waar. Niks geen lange rijen voor de immigratie en zeker geen strenge enge mannetjes die mijn lot voor de komende weken bepalen. Wel een boel vragen, maar met een oprechte glimlach en het leek meer interesse dan controle. Binnen 2 minuten een keurige stempel in mijn paspoort die mij overhandigd wordt met de woorden: "welcome in Uzbekistan, I hope you have a good time".
Uhh... That's it? Geen controle van bagage en medicatie? Hoef ik mijn cash geld (nogal een boel ivm ontbreken van juiste pinautomaten) niet uit te tellen? 
Nee. Niets.
Ook geen strenge enge mannetjes bij de metrostations die controleren of je inderdaad geen foto's maakt. Dat is zwaar verboden, terwijl dat doodzonde is, want die metrostations hier zijn vaak kleine paleisjes. Ik moet 'was' zeggen trouwens, want foto's maken is dus nu ook geen probleem. Wel wordt je tas gecontroleerd bij het naar binnen gaan, maar zelfs dat hoeft niet altijd en mag je (als toerist) vaak gewoon doorlopen of, zoals ze de 1e keer bij mij deden, wordt er geposeerd alsof ze de tas controleren terwijl een collega een foto maakt. Say cheese to the camera!
Ondanks dat veel regels de afgelopen maanden versoepeld zijn, is het regime nog hetzelfde en gebeuren hier genoeg dingen om het mee oneens te zijn, maar als toerist heb je hier nauwelijks last van. Ik voel me eerder heel vrij en extreem welkom. Maar dat laatste heeft vooral met de inwoners van dit land te maken, ze zijn hier zo onvoorstelbaar leuk en vriendelijk en dat merk je aan alles. Het toppunt was echter de uitnodiging van Yasserbeek. Hij kwam naar mij en de Engelse Indiër, met wie ik een paar dagen optrok, toe om ons in keurig Engels welkom te heten in Uzbekistan. En toen hij begreep dat we op weg waren naar een goedkoop hotel nodigde hij ons spontaan uit om bij hem en zijn familie te slapen.
Het ingaan op deze uitnodiging betekende een aaneenschakeling van intense en nieuwe situaties en gebeurtenissen waar ik een beeld van zal proberen te schetsen...

Yasserbeek vertelde dat hij Engelse les gaf aan volwassen mannen die in het buitenland wilde gaan werken. Hij moest nu nog even lesgeven, maar we konden onze tassen neerzetten en dan later terugkomen.
Of wacht. "Willen jullie anders even met de klas Engels praten? Veel van de studenten hebben nog nooit met een buitenlander gesproken en dus is dit een mooie kans." 
Mijn reisgenoot twijfelde, maar met mijn docentenhart zei ik natuurlijk gelijk ja. Er volgde een gesprek met 10-12 mannen die van alles wilde weten. De één durfde wel in het Engels te praten, een ander zei het in het Oezbeeks en liet iemand anders vertalen. Vragen over Nederland, over mijn reis en ook gewoon de vraag hoeveel ik verdiende. Bij die laatste vraag heb ik gelijk ook maar even een overzicht gemaakt op het bord over wat mijn maandlasten zijn, om de mannen in te laten zien dat ik wellicht heel veel meer verdien dan de gemiddelde Oezbeek, maar dat ik ook heel veel meer betaal dan de gemiddelde Oezbeek.
Na de interviews wilden wij op stap gaan en de mooie dingen van de stad bekijken. Yasserbeek wilde dolgraag onze gids zijn en stelde voor dat hij aan zijn baas vroeg of hij vrij mocht nemen. De baas en alle andere docenten hadden we uiteraard al ontmoet eerder (in het officiële kantoor) en dat was vast goed geweest, maar wij drukten hem op het hart dat het belangrijk is dat de mannen les kregen.
Er was wat gesteggel en gedoe en uiteindelijk werd er een tussenoplossing gevonden: de hele klas ging mee... Het werd een waar klassenuitje, met een Nederlander en een Indiër als belangrijkste bezienswaardigheid...
Een deel van ons propten onszelf in een auto, de rest ging met het openbaar vervoer, een marschrutka, richting centrum. Het werd een hysterische middag waarbij we niet alleen de moskee en medressa zagen die we wilden zien, maar ook een tour kregen langs alle banken (niks moois aan en niet interessant) en verschillende (hele slechte) musea. Daarnaast moesten we her en der een kantoor of mall in om de neef van die of de oom van die te begroeten...
We moesten een beetje aandringen om ook naar de markt te gaan die we wilden zien ("wat wil je daar zien? Het is alleen maar een markt"!), maar gelukkig waren we hier nog net op tijd voor het ging sluiten. Uiteraard moesten we alles proeven en proberen, waarbij ik voor de worst, een velletje met heel smerig uitziende grijze inhoud, vriendelijk heb bedankt.
Één van de studenten nodigde ons uit voor de bruiloft van zijn broer, die de volgende dag ging trouwen. Wij knikten vriendelijk en hielden een beetje af, maar hij stond erop dat we erbij zouden zijn. Wij komen natuurlijk graag en zeiden dat we er zullen zijn.
Toen we terug gingen naar de school om onze tassen te halen, moesten we uiteraard nog even langs een paar andere studenten die nog les hadden voor meer interviews om dan toch echt richting huis te gaan, het was inmiddels al donker.
Of nee, toch niet. Yasserbeek en zijn baas en een andere docent nemen ons éérst mee naar een kitschy restaurant dat eerder aan een hoerentent deed denken dan aan een restaurant. Maar we gingen toch eten bij jou thuis Yasserbeek? 
Ja, doen we ook, straks. Eerst eten we hier.
Oh. 
Ok!
Hoe ik precies tot het besluit kwam om het lied "unbreak my heart" samen met bitchy eigenaresse Christina te playbacken midden op de dansvloer weet ik niet precies. Maar het is wel gebeurd...
Na het eten, het eerste diner, dan toch echt naar huis? 
Ja, maar niet voordat we gestopt zijn bij een winkel om hallo te zeggen tegen een neef van Yasserbeek. En als ik dan een pak koekjes wil kopen, als geschenk voor de familie, mag ik deze niet afrekenen. Ik sta erop, het is immers een geschenk, nota bene voor familie van de winkeleigenaar, maar ik krijg het niet voor elkaar...
Het huis is prachtig en zelf gebouwd door de vader van Yassserbeek. Een binnenplaats, een groentetuin, Mischa de koe en een kippenren. De vader is een ontzettend aimabele man met lichtbruine, bijna groene, ogen en een prachtige oprechte, eerlijke glimlach. Er komt eten. Veel eten. Het wordt door de vader gezegend en wij worden welkom geheten.
Dan eten we en volgt er meer eten. En nog meer eten.
We eten en praten, Yasserbeek moet het meeste voor zijn vader en broertje vertalen. De dames in het huis krijgen we helaas niet te zien.
Aan het eind van het 2e (en 3e) diner, het is inmiddels ver in de avond, spreekt de vader van Yasserbeek opnieuw de zegen uit. Over ons. Het is in het Oezbeeks, maar ik hoor mijn naam een paar keer. Iedereen heeft de ogen open en de handen naar de hemel gericht, wij ook. De vader kijkt ons recht aan met zijn groen-bruine ogen, terwijl hij zachtjes spreekt. Ondanks dat ik het niet versta komt het binnen in mijn hart. Ik voel de tranen in mijn ogen.
Daarna is het stil. Een bijzondere en heel vredige stilte.
We staan op en ik pak de koekjes, het (gratis) geschenk. Het wordt met veel te veel dankbaarheid ontvangen, het is ónze taak om heel dankbaar te zijn voor dit alles.
We slapen op het tapijt, op een verwarmde (héél warme!) vloer. 
We proberen de dag nog even te verwerken met zijn tweeën, maar het is teveel. We kunnen alleen een beetje zuchten en herhalen hoe fantastisch dit is en hoe onvoorstelbaar aardig deze mensen zijn en vallen dan als een blok in slaap.

De volgende morgen trekken we onze beste kleren aan, wat we hebben een bruiloft vandaag. Toch? 
We beseffen dat we geen enkele concrete afspraak hierover hebben gemaakt, maar dat loopt wel los, iedereen kent iedereen hier, dus het komt vast goed.
Het ontbijt is weer een feest. De vader vraagt of we niet nog wat langer kunnen blijven. Hij meent het serieus en is serieus teleurgesteld als we aangeven dat we vanavond weer verder trekken.
De ochtend staat weer vol met verschillende ontmoetingen en een paar klassen-interviews. We zoeken ook even een moment om ons terug te trekken, want het is nogal intens geweest, de laatste 24 uur. Met moeite lukt het ons om even alleen de stad in te gaan. We zoeken een park, doen even niks, en gaan vervolgens op zoek naar lunch. Uiteráárd worden we in het restaurant ook weer uitgenodigd aan een tafel bij een groepje studenten, die ons ook uitnodigen om de universiteit te zien. Of willen we mee naar de bergen morgen??

Na de lunch terug naar school waar we proberen uit te vinden of het nog steeds de bedoeling is dat we naar de bruiloft komen.
Het antwoord is: uiteraard. 
Omdat de broer die ons gisteren uitnodigde druk is met de bruiloft worden we door iemand anders naar binnen begeleidt. Een enorme zaal, al helemaal gevuld met mensen, voornamelijk vrouwen. De mannen zouden later aanhaken. We krijgen een stoel aangewezen helemaal achterin, tijdens de weg ernaar toe worden we door verschillende vrouwen al flink aangestaard. Ik lach wat schaapachtig in het rond.
Uiteraard volgt er eten en drinken en er wordt live muziek gespeeld. Nogal hard.
De andere tafelgenoten zijn nieuwsgierig naar ons en er volgt een gesprek in een mix van Oezbeeks, Russisch en Engels. Met als extra ruis mijn dove linkeroor en de harde live-muziek...
Het podium waar de bruid en bruidegom zullen zitten is nog leeg. Als zij aankomen word ik door één van mijn nieuwe Oezbeekse vrienden meegenomen naar voren, naar de deur waar het bruidspaar doorheen komt. Er wordt een begroetingsritueel uitgevoerd richting ouders en schoonouders. Ik zie dat de moeder en vader van de bruidegom tranen in hun ogen hebben wat bijna direct een zelfde invloed heeft op mij. Ik ben een week mannetje geworden.
Samen met het bruidspaar is ook de broer van de bruidegom aangekomen die ons hartelijk begroet en heel duidelijk heel blij is dat we er daadwerkelijk zijn. Hij vraagt ons of we van dansen houden en ik zeg dat als er straks gedanst wordt, ik uiteraard mee doe!
Na een paar volgende rituelen en meer eten en thee, komt de broer naar mij toe en vraagt hoe onze namen ook alweer zijn. Ik vind het grappig dat hij dat niet meer weet terwijl we wel op de bruiloft van zijn broer zijn, maar raak vervolgens een beetje zenuwachtig als ik zie dat hij onze namen doorgeeft aan de zanger, die tevens fungeert als presentator en onze namen opschrijft. Ik meld het mijn reisgenoot en dat we ons maar voor moeten bereiden op het ergste, al kan ik maar moeilijk bedenken wat dat ergste is. 10 minuten laten komen we daarachter...

Ik hoor mijn naam en de Oezbeekse variant van 'Nederland'. Onze tafelgenoten veren op en 'duwen' ons naar voren. Ik was al een beetje gespannen omtrent de hele situatie (want je weet niet wat de verwachting is in hoe je je gedraagt enzo), maar die spanning neemt nu nog veel meer toe.
Ik krijg de microfoon onder mijn neus geduwd en begrijp dat ik moet speechen. Wat eigenlijk nergens op slaat, want vrijwel niemand in deze ruimte spreekt Engels, maar er staat een man naast me die hier en daar wat zal vertalen. Ik improviseer ter plekke een speech, feliciteer het bruidspaar en bedank iedereen voor de gastvrijheid. Ik sluit af met "kata ragmat", Oezbeeks voor hartelijk bedankt. Na die laatste woorden barst het publiek, zo'n 200 man, uit in gejoel en applaus. Altijd handig om een paar woorden in de plaatselijke taal te kennen. Vervolgens fluistert de broer iets in mijn oor en vraagt me dat te zeggen. Het is best een lange Oezbeekse zin, maar ik doe mijn best. Blijkbaar doe ik het goed genoeg, want de zaal lijkt wel te ontploffen van gejoel en gejuich. Ik heb alleen geen idee wat ik gezegd heb, nog steeds niet trouwens.
Ik geef de microfoon aan mijn reisgenoot die een zelfde soort speech improviseert, met ook een "kata ragmat" en die Oezbeekse zin die hij ook voorgezegd krijgt, het publiek vindt het weer fantastisch.
Ik denk ervan af te zijn, maar niets is minder waar... Er moet gedanst worden. Door alleen ons twee. De live muziek zwelt aan en we gaan ervoor. De adrenaline pompt door mijn lijf en de spanning was al vrij groot en de muziek lijkt geen ritme te hebben. Dansen lukt niet echt en dus beweeg en spring ik maar wat in het rond, 200 paar ogen op ons gericht. Dan komen er opeens mensen uit het publiek naar ons toe en ze duwen briefgeld in onze handen. Mijn handen zijn groot, maar de hoeveelheid geld is bijna niet vast te houden. Ik begrijp er niets van en dans/beweeg/spring maar vrolijk door. Dan zie ik een jongen die het geld weer van mij en de Indiër aanneemt en vervolgens wordt dat ritueel nog een paar keer herhaald. Het nummer is afgelopen, maar we mogen nog niet stoppen en het 2e nummer wordt ingezet. Ik zie de camera die alles filmt vlak voor mijn neus, probeer maar een soort van te lachen en door te dansen. De lichten veranderen en er gaat zelfs een stroboscoop aan en ik hoor het publiek joelen en juichen. Ik besluit de interactie maar aan te gaan en probeer mensen mee te laten dansen en klappen, wat niet heel erg lukt.
Nummer 3 wordt ingezet, ik ben helemaal kapot, maar we zijn nog niet klaar. De broer danst nu mee en begeleidt ons richting bruidspaar, die op hun podium aan de andere kant van de dansvloer zitten. Ook zij geven geld. We dansen weer terug en inmiddels zijn er een paar vrouwen mee gaan dansen. Ik ben helemaal kapot en nat van het zweet, maar dans maar door.
Als het 3e nummer eindelijk is afgelopen bedankt de zanger/presentator ons en ontvangen we een groot applaus.
Ik. Ben. Kapot.
Als we terug lopen naar onze tafel om even te verwerken wat er gebeurd is, krijgen we van alle kanten duimen omhoog, knikjes, glimlachen en worden onze handen geschud. Ik heb het idee dat we onze 'taak', de dans-hoofd-act, goed hebben volbracht...

Wat later nemen we afscheid van de familie, maar moeten we uiteraard eerst nog aan verschillende mensen voorgesteld worden. Buiten, in de frisse lucht, lijkt het helemaal stil te zijn vergeleken met de herrie van de bruiloft.
De Indiër en ik nemen afscheid, een bizar afscheid. We zeggen niet zoveel, want we voelen beide hetzelfde. Hij gaat op weg naar de grens, ik blijf hier nog een nachtje. Maar dan in een hotel, alleen, omdat ik tijd nodig heb om te verwerken wat er allemaal gebeurd is.
Het was fantastisch, bizar, intens, fijn en heftig tegelijk. Alles eigenlijk, vanaf het moment dat Yasserbeek ons vroeg om bij hem te overnachten. Een paar van de meest mooie reisdagen tot nog toe heb ik meegemaakt vanaf het korte antwoord dat ik Yasserbeek gaf: "yes, I would like that".
Omdanks dat ik mij heb opgesloten in mijn kamer om even alleen te zijn, besluit ik dat ik een volgende keer maar gewoon weer "yes" zeg.